Nga Lorenc Vangjeli
Plot 60 vjet më parë, në kohën kur burrat komunistë të politikës lindore putheshin në buzë me njëri-tjetrin, Enver Hoxha i dha shumë puthje sovjetike në buzë Nikita Hrushovit. Shefi i Kremlinit erdhi e iku nga Tirana në maj-qershor të vitit 1959 duke shkelur jo mbi tapet të kuq, por mbi petale trëndafilash. As ai dhe as Hoxha nuk e dinin se vetëm një vit më pas, stina e dashurisë shqiptaro-sllave dhe mëria mes palëve do t’i zëvendësonte me kaktus trëndafilat. Divorci ideologjik ishte arsyeja që, çfarë kishte thënë kryesovjetiku nëpër Shqipëri, të shihej me shumë armiqësi. Edhe këshillat për zhvillimin ekonomik të vendit, që Hrushovi i shpërndau si karamele nëpër Shqipëri. Një nga to kishte të bënte me ftesën për të zhvilluar industrinë e lehtë dhe ushqimore në vend të asaj të rëndë dhe një tjetër ishte propozimi për të mbjellë agrume në vend të drithrave. “Sa grurë do Shqipëria në një vit, aq hanë minjtë në hambaret sovjetike”, tha Hrushovi në vendin e shqiponjave krenare.
Shqipëria e Hoxhës nuk bëri as njërën dhe as tjetrën, por rendi si pulë pa kokë drejt kokrrës së misrit. E izoluar për dreq nga njerëzia dhe e drejtuar nga marrëzia, veç të tjerave, dreqosi edhe çdo marëdhënie të njeriut me natyrën; në vend të limonave dhe portokalleve, kërkoi të prodhojë vetëm bukë dhe atë traktorin e kuq me zinxhirë, model i viteve 30-të, që nuk i hynte në punë as dreqit që ecën nëpër gurë. Koston e izolimit tragjik e paguajmë ende sot kur jemi të lirë të lëvizim përtej kufirit, por rrimë brenda të njëjtës mendësi komuniste të zhvillimit të vendit. Pa pasur pothuaj asnjë ndryshim nga mentaliteti që paguan me miell për çdo lloj krundeje.
Një nga mitet më jetëgjatë për sukseset e komunizmit në Shqipëri kishte të bënte me bukën e përditshme. Garantimi i bukës në një vend të varfër si Shqipëria, konsiderohej si vetë kuptimi tërësor dhe synimi kryesor i jetës. Propaganda naziste e komunistëve të djeshëm për tharjen e kënetave apo kthimin e kodrave dhe maleve në toka buke, sa për të marë një shembull, ishte kaq agresive sa mbijeton edhe sot në forma të tjera; duke zëvendësuar ankthin për bukën me makthin për paratë.
Nëse dje, në emër të bukës, justifikohej çdo marrëzi kriminale në zhvillimin e vendit, sot në emër të babëzisë për para, çdo krim i marrë mjedisor tregtohet si politikë zhvillimi.
Tharja e kënetave të djeshme shkatërroi ekosisteme shekullorë dhe zëvendësoi peshkun, ngjalat dhe gjahun tjetër me grurë e misër.
Hapja e tokës së bukës në kodra e male i shpyllëzoi ato, prodhoi vetëm për dy-tre vjet pataten që komunistët e shisnin edhe si bukë, edhe si gjellë dhe më pas ju dorëzuan në mënyrë të pakthyeshme erozionit. Duke krijuar peisazhet e trishtuara të maleve tona, si një kujtesë se budallallëku njerëzor nuk ka fund.
Kapitalizmi kaotik dhe gjithashtu budalla shqiptar ka bërë të njëjtën gjë. Babëzia e lemerishme i është turrur çdo lumi, përroi, proske apo vije uji për të ndërtuar hidrocentrale me të njëjtin rezultat, shkatërrimin e ekosistemeve shekullore dhe duke dëmtuar zhvillimin e qëndrueshëm të vendit. E njëjta histori me kërkimet për naftë apo dhe me vetë ndërtimet makabre të bëra kudo nëpër bregdet.
Kërkojmë turizëm, por shkatërrojmë të vetmen ofertë turistike që mund t’i afrojmë turizmit: një cep toke e deti ende të paprekur. Mbjellim erë për të korrur uragane dhe ujisim shi për të vjelë breshër! Fatmirësisht Firencja është aty ku e ndërtuan matanë Adriatikut sepse sikur të kishte ardhur e gatshme kësaj ane të të njëjtin det, sot do të ishte ajo si Tirana dhe Arnoja si Lana. Por tashmë, nguti shqiptar për të prodhuar shkrepse për t’i vënë zjarrin çdo pylli, ka ardhur në momentin e moskthimit. Zagoria, Divjaka e Karavastaja, Valbona, kanionet e Holtës, Osumit, Vjosa e kudo tjetër nga jugu në veri të vendit, janë apeli që bëhet sot për të mos humbur nesër edhe atë çfarë ka mbetur. Edi Rama reagoi menjëherë e siç duhet edhe në rastin e Zagorisë, edhe në rastin e kanioneve të Holtës, mbas paralajmërimit të Taulant Ballës e deputetëve të tij të Elbasanit. Lipset që sot ai të bëjë diferencën me ata që janë ulur përpara tij në karrigen që drejton vendin. Dhe të kuptojë se në një vend si Shqipëria, shpesh është më e rëndësishme jo ajo që bën mirë, por ajo që nuk lejon të bëhet keq!
Vendimmarrja politike duhet vendosë përfundimisht se cila është e nesërmja që do të projektojë për shqiptarët ende të palindur, që janë bashkaksionerë në çfarë Perëndia i fali këtij vendi.
Shqipëria do të ekzistojë edhe mbasi të ikin e të harrohen gjithë ata që kanë qenë qeraxhinj të pushtetit në vend dhe e kanë trajtuar vendin me egërsinë e pushtuesve të dikurshëm. Por me siguri ata që do të vijnë, brezat e ardhshëm, do të thonë me trishtim për paraardhësit e tyre: pushtuesit të paktën iknin dikur, por marrëzia e shqiptarëve që u sollën me këtë vend si pushtues të egër, do të mbetet shenja e turpit për të gjithë!
Ka disa vargje ironike të hershëm që këndohen në shumë variante, por që në pak a shumë thonë: Morëm malet të lëftojmë/ për liri e për Atdhe/ ku ta dinja un’ i mjeri/ që armiku ish’ me ne! Sot kur makutëria, babëzia dhe padija konkurojnë me njëra – tjetrën se kush i jep puthjen e Judës Shqipërisë, ja vlen të kujtohet se puthja sovjetike e Hrushovit 60 vjet më parë për Hoxhën, në thelb nuk ishte thjesht një gjest dashurie mes burrash, por një dëshmi tronditëse se Nikita i stepave sllave, e kishte kuptuar këtë vend më mirë se pushtuesit e tij shqiptarë. (JAVANEWS)
a.c
